Έπειτα από περίπου 35 χρόνια ταξιδιού, τα δίδυμα σκάφη Voyager βρίσκονται τόσο μακριά από τον Ήλιο – πέρα από την τροχιά του Πλούτωνα στο όριο του διαστρικού κενού, ώστε να μπορούν πλέον να ανιχνεύσουν ένα είδος ακτινοβολίας που εκπέμπουν τα αστρικά μαιευτήρια του Γαλαξία μας. Η μεγάλη απόσταση σημαίνει ότι τα όργανα των Voyager που αναλύουν το υπεριώδες φως του διαστρικού χώρου δεν «τυφλώνονται» από την λάμψη του Ήλιου.

Όπως λοιπόν τα φώτα της πόλης τυφλώνουν το νυχτερινό ουρανό, έτσι και ο ήλιος μπλοκάρει πολλά από τα σήματα που προέρχονται από τη γαλαξιακή γειτονιά μας. Ο Ήλιος μας καθώς και τα μαγνητικά πεδία των πλανητών, παίζουν το ρόλο της ασπίδας από τις κοσμικές ακτίνες και το διαστρικό άνεμο – σε γενικές γραμμές αυτό είναι καλό γεγονός, αλλά είναι κάπως απογοητευτικό, αν θέλουμε να μελετήσουμε τον Γαλαξία μας με μεγαλύτερη λεπτομέρεια. Δεν μπορούμε να δούμε, για παράδειγμα, τα σήματα του υδρογόνου που μας δείχνουν τους "πόνους" της γέννησης των άστρων στην γειτονιά μας. Αυτό μέχρι τώρα – γιατί το διαστημόπλοιο Voyager τα είδε για πρώτη φορά.

Οι "πόνοι" αυτοί είναι οι εκπομπές άλφα Lyman, ένα φαινόμενο που εμφανίζεται όταν ένα άτομο υδρογόνου αλλάζει την ενεργειακή του κατάσταση. Οι γραμμές Lyman-άλφα (Lyα) εμφανίζονται πιο συχνά σε πολύ μακρινούς γαλαξίες, που σημαίνει πολύ νεαρούς γαλαξίες, και συχνά το είδος των γαλαξιών που πιστεύεται ότι είναι οι πρόδρομοι του δικού μας. Επίσης, χρησιμοποιείται για τη μελέτη της κατανομής της σκοτεινής ύλης, αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα.

Οι άλφα εκπομπές θεωρούνται δείκτες του σχηματισμού των άστρων (και μερικά άλλα ενδιαφέροντα φαινόμενα), επειδή αλληλεπιδρούν και συμπιέζονται με τα ψυχρά νέφη της σκόνης και των αερίων. Έτσι, θα ήταν χρήσιμο να τις μελετήσουμε στον δικό μας Γαλαξία, επειδή θα μπορούσαν να δώσουν πληροφορίες σχετικά με τον ρυθμό σχηματισμού αστέρων στο Γαλαξία μας, ανάμεσα σε άλλα ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά.

Η πρώτη γεύση από τις τοπικές γραμμές (Lyα) είναι τώρα το τελευταίο κατόρθωμα των Voyager. Τα δύο διαστημικά σκάφη βρίσκονται στην άκρη του ηλιακού συστήματος, και έχουν παρατηρήσει κάποια περίεργα πράγματα στα σύνορά του με το διαστρικό χώρο.

Πού βρίσκονται τώρα τα δύο Voyager

Σε περίπου 40 AU – η μέση απόσταση του Πλούτωνα από τον Ήλιο – τα φασματόμετρα του διαστημικού σκάφους άρχισαν να παρατηρούν  γαλαξιακές εκπομπές, που προέρχονται από τη γενική κατεύθυνση που βρίσκονται τα "αστρικά βρεφοκομεία", ακριβώς όπως είχε προβλεφθεί. Τα σημεία εκκίνησης φαίνεται να είναι από τους αστερισμούς του Σκορπιού και του Οφιούχου. (Η Rosine Lallement και συνεργάτες της στο Αστεροσκοπείο του Παρισιού περιγράφουν τα ευρήματά τους στο περιοδικό Science).

«Η ακτινοβολία αυτή είναι το ίχνος που αφήνει η "γέννηση" θερμών άστρων. Είναι σαν να αρχίζουμε να βλέπουμε το φως ενός κεριού μέσα σε ένα κατάφωτο δωμάτιο» σχολιάζει η Λαλμόν.

Τελικά, ποιό είναι το νόημα όλων αυτών; Η κατανόηση του τοπικού πεδίου Lyα μπορεί να χρησιμεύσει ως ένα είδος κοσμικού μέτρου σύγκρισης.        Οι επιστήμονες μελετώντας τις γραμμές Lyα μπορούν να συγκρίνουν τον ρυθμό δημιουργίας άστρων στον Γαλαξία μας σε σχέση με άλλους γαλαξίες, και να κάνουν συγκρίσεις με άλλες περιοχές δημιουργίας άστρων στο σύμπαν.

"Στην περίπτωση του Γαλαξία μας, είναι διαθέσιμη μια τεράστια ποσότητα πληροφοριών για αστέρια, αέριο και σκόνη. Τα δεδομένα Lyα του Γαλαξία μας μπορεί να χρησιμοποιηθούν για τον έλεγχο των μοντέλων διάδοσης ακτινοβολίας που αναπτύσσονται σε μακρινούς γαλαξίες”, λένε οι συγγραφείς.

Και τώρα τα κακά νέα: Τα δύο Voyagers δεν είναι σε θέση να συγκεντρώσουν περισσότερα από αυτά τα δεδομένα, επειδή βρίσκονται στη φάση της διακοπής της τροφοδοσίας τους, σημειώνει ο φυσικός Jeffrey Linsky στο Πανεπιστήμιο του Boulder. Το φασματόμετρο του Voyager 2 έχει κλείσει και του Voyager 1 είναι πιθανό να κλείσει σύντομα. Υπάρχουν ακόμα λίγα στοιχεία που απομένουν να αναλυθούν, αλλά οποιεσδήποτε νέες παρατηρήσεις θα πρέπει να γίνουν από ένα νέο εξερευνητή, σημειώνει ο Linsky σε ένα συνοδευτικό άρθρο στο Science. Κι αυτός θα είναι το διαστημικό σκάφος New Horizons της NASA, που είναι καθ’ οδόν προς τον Πλούτωνα, όπου αναμένεται να αφιχθεί το 2015, και μάλιστα έχει ένα φασματόμετρο που θα μπορούσε να κάνει μερικές από αυτές τις μετρήσεις του υδρογόνου.

Η "Οδύσσεια" των Voyager

Launch (εκτόξευση)

Το Voyager 2 ξεκίνησε στις 20 Αυγούστου 1977, από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ στη Φλόριντα των ΗΠΑ, πάνω σε ένα πύραυλο Τιτάν-Κένταυρος. Στις 5 Σεπτεμβρίου, του ίδιου έτους το Voyager 1 ξεκίνησε, επίσης, από το ίδιο σημείο, πάνω σε έναν άλλο πύραυλο Τιτάν-Κένταυρος.

Πλανητική περιήγηση

Περνώντας ανάμεσα στους γιγάντιους αέριους πλανήτες του εξωτερικού Ηλιακού μας Συστήματος, Δία, Κρόνο, Ουρανό και Ποσειδώνα, τα Voyager 1 και 2 διερεύνησαν και φωτογράφισαν αυτούς και 48 από τα φεγγάρια τους. Καθώς και τα συστήματα δακτυλίων και τα μαγνητικά πεδία που φέρουν.

Η πιο κοντινή προσέγγιση με τον Δία συνέβη στις 5 Μαρτίου 1979 για το Voyager 1 και 9 του Ιουλίου 1979 για το Voyager 2,

με τον Κρόνο σημειώθηκε στις 12 Νοεμβρίου 1980 για Voyager 1 και 25 του Αυγούστου 1981 για το Voyager 2,

με τον Ουρανό συνέβη στις 24 Ιανουαρίου 1986 από το Voyager 2

και με τον Ποσειδώνα συνέβη στις 25 Αυγούστου 1989 από το Voyager 2.

Οι πιο απομακρυσμένες διαστημικές συσκευές

Η αποστολή Voyager στέλνει το τρίτο και το τέταρτο διαστημικό σκάφος να πετάξει πέρα από όλους τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος. Οι διαστημοσυσκευές Pioneer 10 και 11 προηγήθηκαν των Voyager στο να ξεπεράσουν τη βαρυτική έλξη του ήλιου, αλλά στις 17 Φεβρουαρίου 1998, το Voyager 1 ξεπέρασε το Pioneer 10 και έγινε αυτό το πιο μακρινό ανθρώπινο κατασκεύασμα στο διάστημα.

 

Golden record

Και τα δύο Voyager μεταφέρουν ένα χαιρετισμό σε οποιαδήποτε μορφή ζωής, που μπορεί να συναντήσουν. Το μήνυμα μεταφέρεται γραμμένο σε ένα φωνογράφος a 12 ιντσών, επιχρυσωμένο δίσκο χαλκού, που περιέχει ήχους και εικόνες που έχουν επιλεχθεί και απεικονίζουν την ποικιλομορφία της ζωής και του πολιτισμού στη Γη. Το περιεχόμενο της εγγραφής επιλέχθηκε για τη NASA από μια επιτροπή υπό την προεδρία του Carl Sagan του Πανεπιστημίου Cornell. Ο Δρ Σαγκάν και οι συνεργάτες του συναρμολόγησαν 115 εικόνες και μια ποικιλία από φυσικούς ήχους. Για το σκοπό αυτό προστέθηκαν και μουσικές επιλογές από διαφορετικούς πολιτισμούς και εποχές, καθώς και χαιρετισμοί, σε πενήντα πέντε γλώσσες.

 

Η παρούσα κατάσταση

Το Μάρτιο του 2010, το Voyager 1 βρισκόταν σε απόσταση 16.900.000.000 km (~ 113 AU) από τον Ήλιο, ενώ το Voyager 2 ήταν σε μια απόσταση 13.700.000.000 km (~ 92 AU).

(1AU = 1 αστρονομική μονάδα = απόσταση Ήλιου – Γης = 150.000.000 km)

Τα Voyager 1 και 2 διαφεύγουν από το Ηλιακό Σύστημα με ταχύτητες αντίστοιχα περίπου 3,6 AU και 3,3 AU το χρόνο.

Υπάρχουν επί του παρόντος πέντε ομάδες επιστημόνων ερευνητών που συμμετέχουν στη VIM (Voyager Interstellar Mission), όπως έχει αντικατασταθεί το όνομα της αποστολής Voyager από το 1989. (Σκοπός να επεκταθεί η εξερεύνηση και πέρα από το Ηλιακό μας Σύστημα, ως τα όρια της σφαίρας επιρροής του Ήλιου και στα σύνορα του διαστρικού κενού).

 

 

Termination shock (σοκ τερματισμού)

Το Voyager 1 πέρασε το σοκ τερματισμού το Δεκέμβριο του 2004 σε απόσταση 94 AU περίπου από τον Ήλιο, ενώ το Voyager 2 διέσχισε το ίδιο όριο τον Αύγουστο του 2007 σε απόσταση περίπου 84 AU από τον Ήλιο.

Η ηλιόπαυση (Heliopause)

Είναι το όριο της επίδρασης του Ηλιακού ανέμου και θεωρείται το πραγματικό όριο του Ηλιακού Συστήματος. Έξω από αυτό βρίσκεται ο διαστρικός χώρος. Αν και η ακριβής θέση της ηλιόπαυσης δεν είναι γνωστή, έχει υπολογιστεί ότι οι διαστημοσυσκευές Voyager, θα μπορούσαν να την προσπελάσουν και να εισχωρήσουν στο διαστρικό χώρο σε 10 χρόνια μετά τη διέλευσή τους από το σοκ τερματισμού (termination shock).

Heliosheath

Και τα δύο διαστημικά σκάφη ερευνούν τώρα το heliosheath (τη μεταβαλλόμενη, ανάλογα με τη δράση των Ηλιακών ανέμων, μεταβατική ζώνη μεταξύ Ηλιόπαυσης και διαστρικού χώρου).

Πηγές:

physics4u,  nasa

 

 


Η ιστοσελίδα μας χρησιμοποιεί cookies για την ευκολία της περιήγησης σας. Χρησιμοποιώντας τη ιστοσελίδα αποδέχεστε την χρήση τους.